Historia

Parafia Stara Rawa p.w. Świętych Szymona i Judy Tadeusza należy do dekanatu Skierniewice – Najświętszego Serca Pana Jezusa w diecezji łowickiej.

Pierwotnie osada zwana Rawą z grodem książęcym nad rzeką Rawką, datowana na XII-XIV. Położona opodal wieś należała w roku 1138 do senioratu książąt mazowieckich, w 1462 włączona została do dóbr królewskich starostwa rawskiego z prawem wójtostwa nadanym przez Zygmunta I (11 VII 1534) i jego następców.

Kościół p w. Świętego Judy Tadeusza istniał według tradycji w XII w., źródłowo nie wcześniej niż w końcu XIII w. W 1502 r. plebanem był Maciej z Piotrkowa, a jego następcą z prezentacji królewskiej Jan z Grotkowa herbu Ogończyk, kanonik łowicki. W jego obecności abp J. Łaski dokonał w 1521 r. reformy administracji kościelnej, dodał mu do obowiązków duszpasterskich kapelana i ministra, zapewne w roli rektora szkoły i organisty.

Obszar parafii liczył 61,4 km², obejmował wsie: Starą Rawę, Strzybogę, Kawenczyn, Trzciannę (własność rodziny Prandotów-Trzcińskich herbu Rawa), Suliszew (własność rodziny Suliszewskich) oraz zaginione: Podole i Zalesie; później: Sewerynów, Zazdrość, Budy Trzcińskie i Nowy Dwór.

Zamieszkiwało w nich ok. 720 wiernych. Parafia posiadała 4 łany ziemi, prawo do poboru czynszów z dóbr kmiecych i pracy. Pleban zaś posiadał łąkę, łan roli z sadzawką i dziesięcinę mniejszą w stosunku do stołu arcybiskupiego i świętopietrza.

Dobrami wsi włodarzyli: Piotr Starowicz, który w 1454 r. sprzedał swoją część Janowi Przeborowi z Żukowa. W początku XVI w. objął ją Mikołaj z Walewic podkanclerzy sochaczewski, później bracia Kaweccy herbu Gozdawa z Kawenczyna.

Za ich włodarzenia spisano w 1564 r. lustrację, z której wynika, że wieś dysponowała areałem 32,5 włókami, na których siedziało 56 kmieci, 24 ogrodników i 5 karczmarzy. Na ziemi rodziły się pospolite ziarna i warzywa, w zagrodach drób, bez wzmianki o bydle. Z posiadłości tych płacili czynsz do dworu w Rawie, arcybiskupowi, plebanowi Zalewskiemu z prezenty królewskiej oraz „wikariom i rektorowi” (czyli wikariuszom i organiście lub nauczycielowi w jednej osobie). Zarówno kościół jak też plebania utrzymane były w dobrym stanie. Stan ten uległ niekorzystnej zmianie w 1616 r., być może z powodu włodarzenia dobrami przez wójta Hieronima Trzcińskiego piszącego się Prandotą herbu Rawa, a następnie Jana Zbąskiego.

Wieś, wójtostwo i parafia przeżywały nadal pełnię rozkwitu, czego dowodem był napływ kilku studentów ze Starej Rawy do Akademii Krak., m.in.: Stanisław syn Jana (1474), Jan syn Szymona (1504) późniejszy dr medycyny, archidiakon łęczycki, kan. sandomierski, Hieronim syn Stanisława (1526). W 1505 dołączył do nich Feliks Prandota z Trzcianny. W latach 1529-33 wikariuszem katedry krakowskiej i notariuszem apostolskim był Jan Wuj ze Starej Rawy.

7 VII 1530 r. dokonano w Krakowie podziału majątku Marcina ze Starej Rawy, krawca bpa Piotra Tomickiego, zamordowanego 20 III t.r. przez nieznanych zabójców.

Upadek świetności Starej Rawy zamknął się z najazdem Szwedów w poł. XVII w. W kwietniu 1656 r. przez wieś przeszedł z wojskiem król szwedzki Karol Gustaw X czyniąc spustoszenie, m.in. w kościele. W 1660 r. wieś zamieszkiwało tylko 6 zagrodników.

Zmieniali się też wójtowie i dzierżawcy, po Hieronimie Trzcińskim dzierżawę podjął Stanisław Wołucki – kasztelan halicki i jego żona Katarzyna Potocka, ciotka prymasa Teodora Potockiego, fundatora obecnego kościoła.

Jego budowę zainicjował sufragan gnieźnieński bp Krzysztof Dębiński w 1731 r., który przy wsparciu finansowym na dokończenie budowy przez prymasa Potockiego dokonał jego konsekracji w 1751 r.

Kościół modrzewiowy, bezwieżowy z sygnaturką dodaną w 1918 r.; jednonawowy. Posiada 3 ołtarze, w głównym znajduje się obraz Matki Bożej „Pani Starorawskiej” datowany na rok 1616, ozdobiony srebrnymi sukienkami i pozłacaną koroną nałożoną za aprobatą abpa A. Ostrowskiego. Na zasuwie obraz Świetego Judy Tadeusza, malował Mikołaj Czajeński, w. XVIII.

Antepedium z trzech sztuk wzorzystego kurdybanu, wyrób gdański z pierwszej połowy XVII w. W ołtarzach bocznych znajdują się obrazy Świetych Anny i Barbary oraz Walentego i Antoniego, a malował je Leon Biedroński w 1889 r. W łuku tęczowym na belce stoi krzyż z pasją Chrystusa z XVI w. W kościele znajdują się także dwa konfesjonały z dawnego kościoła z sygnaturą roczną 1540, metalowa chrzcielnica z. XIX w. Na chórze muzycznym wspartym na dwóch filarach na jednym data 1731, zbudowane zostały organy przez J. Szymańskiego z synem Na ścianach zawieszone są stacje Męki Pańskiej, namalowane przez Kazimierza Wilczyńskiego w 1883. W zakrystii przechowywany jest ornat z pasa kontuszowego – w. XVIII.

Na cmentarzu przykościelnym są dwa grobowe pomniki: metalowy z uciętą kolumną dedykowany dziedziczce Suliszewa Felicji z Wyroziemskich Lemańskiej († 8 X 1850) oraz kamienny rodziny Prandotów Trzcińskich z przełomu XIX/XX w.

Cmentarz grzebalny oddalony poza wsią, założony w drugiej połowie XVIII, posiada kaplicę p w. św. Juliusza i dwa starsze pomniki: Walentego Stawskiego dzierżawcy starorawskiego i nowodworskiego († 25 IX 1830), dwóch proboszczów: byłego pijara ks. Macieja Chrempińskiego († 7 X 1904), ks. Jakuba Zaleskiego († 16 XII 1931) oraz zasłużonego dyrektora szkoły w Starej Rawie Jana Ostaszewicza († 26 IV 1955).

Parafia utraciła dawne ziemskie posiadłości z chwilą włączenia jej do państwa pruskiego w 1793. Ziemie królewskie i wójtowskie przeszły na skarb państwa. Dobra Nowego Dworu otrzymał Wilhelm Chlebowski, a w 1808 w Starej Rawie i Nowym Dworze Ksawery Łaszczyński herbu Wierzbno, któremu rząd carski dobra odebrał i sprzedał Kazimierzowi Rudnickiemu. Ten odstąpił je Jakubowi Grabowskiemu herbu Jastrzębiec. Żaden z nich nie zaznaczył się w dziejach wsi i parafii godnymi uwagi inwestycjami, toteż wielokrotne remonty kościoła, zwłaszcza po I wojnie światowej, wykonywano kosztem parafian.

Za ocalenie Starej Rawy w czasie II wojny światowej, parafianie odbyli w 1946 r. pieszą pielgrzymkę na Jasną Górę.

Od 1981r. w Starej Rawy zatrzymuje się na nocleg Warszawska Akademicka Pielgrzymka, której przewodniczył był ks. Zygmunt Malacki (†7 VIII 2010). Na wniosek parafian kard. J. Glemp poświęcił jemu w dniu 8 VIII 2011 tablicę pamiątkową.

We wsi nie było zapewne żadnego budynku urzędu wójtowskiego, była natomiast szkoła parafialna. Dzieci uczyły się w domu organisty. W wyniku pierwszych rządowych rozporządzeń o obowiązku szkolnym z 7 II 1919 r., podjęto reorganizację szkół, m.in. w Starej Rawie, Trzciannie i Suliszewie. W 1926 r. liczba dzieci szkolnych w Startej Rawie wynosiła blisko 200 osób, wówczas też zbudowano nowoczesną 4-salową szkołę, która w latach 1934/35 otrzymała III stopień, równy powiatowej w Skierniewicach, obejmowała nauką 322 uczniów i zatrudniała 4 nauczycieli. W latach okupacji niemieckiej Jan Ostaszewski prowadził w niej oprócz nauczania podstawowego także dwa kierunki tajnego gimnazjum w zakresie ogólnokształcącym i pedagogicznym.

W 70-90 XX wieku w wyniku niżu demograficznego i z racji ideologicznych, czyli reżimu komunistycznego, przeniesiono naukę do Nowego Dworu, a budynek sprywatyzowano. Obecnie w. Starej Rawie mieszka ok. 300 mieszkańców, a w parafii 2025 wiernych. W 1952 r. kard. Stefan Wyszyński wyłączył z parafii Starej Rawy 2 wsie na rzecz nowej parafii Najświętszej Maryi Panny w Skierniewicach, podobnie też kolejne 3 wsie do nowo erygowanej parafii w Kamionie (19 X 1952).

AUTOR: Janusz Zbudniewek osppe Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika, potocznie paulini (łac. Ordo Sancti Pauli Primi Eremitae)